Biobased bouwen betekent bouwen met natuurlijke materialen, die opnieuw kunnen groeien én opnieuw gebruikt kunnen worden. De Rijksoverheid definieert biobased bouwmaterialen als volgt:

“Biobased bouwmaterialen zijn bouwmaterialen gemaakt van dierlijk materiaal of van schimmels, planten, bacteriën die ecologisch verantwoord geteeld, geoogst, gebruikt en hergebruikt worden.”

Om materialen biobased te mogen noemen moeten ze worden gewonnen uit levende bronnen uit de natuur. Abiotische materialen zoals klei, steen en zand zijn dus geen biobased materialen. Biobased materialen moeten worden geteeld in ecologisch gezonde omstandigheden. Tenslotte moeten de materialen binnen 100 jaar na oogst terug kunnen groeien.

Wat zijn biobased bouwmaterialen?

De ontwikkeling van het biobased bouwen gaat snel. Er worden steeds meer natuurlijke materialen getest en toegepast in de bouw. Elk materiaal heeft eigenschappen die het geschikt maken voor bepaalde onderdelen van een gebouw. Zo is hout het meest geschikt voor de draagconstructie. Hennep, vlaswol, stro, kurk, vilt en riet kunnen als isolatiemateriaal worden ingezet. Riet is daarnaast ook geschikt om te gebruiken als dakbedekking, of in wanden. Sedum daken (begroeid met planten) zijn een ander voorbeeld van natuurlijke dakbedekking, maar doordat deze vaak in een ondergrond van kunststof worden gelegd, kunnen we ze nog niet helemaal biobased noemen.

Voordelen van biobased bouwen

CO₂-opslag

De productie van veel standaard bouwmaterialen, zoals cement, staal en beton, zorgt voor een hoge CO₂-uitstoot. Planten en bomen nemen juist aanzienlijke hoeveelheden CO₂ op tijdens hun levenscyclus. In een biobased gebouw, met planten en bomen als bouwmateriaal, zit deze CO₂ langdurig opgeslagen. Uiteraard moeten de materialen van duurzame kweek afkomstig zijn.

Hergroeibaar

Grondstoffen voor standaard bouwmaterialen, zoals zand en mergel, zijn eindig. Hergroeibare bouwmaterialen groeien binnen 1 generatie opnieuw aan en raken dus nooit op.

Milieuvriendelijk

Zolang er geen onnatuurlijke materialen, zoals lijm, aan zijn toegevoegd, kunnen biobased materialen gemakkelijk gerecycled en hergebruikt worden. Mycelium bijvoorbeeld, een netwerk van schimmeldraden, wordt toegepast als isolatiemateriaal. Na die toepassing kan het als compost worden gebruikt.

Licht gewicht
Biobased materialen hebben een licht gewicht, waardoor ze erg geschikt zijn om bijvoorbeeld te bouwen bovenop bestaande gebouwen, op slappe ondergronden of op moeilijk bereikbare plekken.

Minder bouw-overlast
Met biobased materialen is veel prefabricage in de fabriek mogelijk. Op de uiteindelijke bouwplaats is minder arbeid en minder verkeer nodig. De bouw gaat daardoor sneller dan traditionele bouw en de uitstoot van stoffen en afval wordt flink verlaagd. Er is dus minder overlast voor de directe omgeving en minder belasting voor het milieu.

Praktijkvoorbeeld: biobased bouwen in Varsseveld

Woningcorporatie Wonion wil haar woningen in het Gelderse Varsseveld verduurzamen. In sommige gevallen, zoals in de wijk Essenkamp, betekent dit dat sloop en nieuwbouw nodig is. Wonion kiest voor het circulair slopen van 54 woningen en voor het terugbouwen van 70 modulaire, biobased woningen.

De hoofddraagconstructie van de woningen wordt gemaakt van fijnspar, de isolatie van lokaal geteelde hennep. De gevels worden gemaakt van Zweeds grenen, gekookt in lijnolie. De modulaire woningen worden efficiënt in een fabriek gebouwd en vervolgens in één dagdeel op de eindlocatie geplaatst. De woningen krijgen hoogwaardig gerecycled sanitair. Aan, op en rondom de woningen worden diverse natuurinclusieve toepassingen gebruikt.

Biobased bouwen: bouwen voor de toekomst

Door gebruik te maken van de mogelijkheden die biobased bouwen te bieden heeft, kan de bouwsector veel van de huidige uitdagingen aanpakken. Biobased, modulaire woningen kunnen snel gebouwd en geplaatst worden, leveren aanzienlijk minder belasting op voor de omgeving en het milieu, en putten de aarde niet uit. Op naar een biobased-gebouwde toekomst!