Een belangrijke pijler van adaptief bouwen en ontwikkelen is natuurinclusief bouwen. Daarmee bedoelen we dat mens, dier en plant samen in harmonie de ruimte benutten. Bij natuurinclusieve maatregelen denken we bijvoorbeeld aan groene daken, gebruikmaken van streekeigen beplanting, opvang en infiltratie van hemelwater en zo min mogelijk gebruik van verharding. Ook de aanleg van een voedselbos is een natuurinclusieve maatregel.

Wat is een voedselbos?

De Engelse term voor voedselbos is agroforestry (letterlijk: boslandbouw). Een voedselbos is een vorm van duurzame, kleinschalige landbouw: een zelfvoorzienend ecosysteem, waaruit het hele jaar kan worden geoogst. Het ontwerp van een voedselbos is geïnspireerd op de opbouw van het oorspronkelijke Europese bos. In een voedselbos worden meerdere “vegetatielagen” aangelegd, zoals fruit- en notenbomen, struiken, vaste planten, klimmers en paddenstoelen. Er worden geen kunstmatige externe productiemiddelen toegevoegd en geen bestrijdingsmiddelen gebruikt. Het voedselbos herbergt een grote biodiversiteit een rijk bosbodemleven.

De lagen van het voedselbos

Een voedselbos heeft een zogenaamd “gelaagd systeem”, geïnspireerd op de opbouw van een natuurlijk bos. Een compleet voedselbos ziet er als volgt uit (bron: voedselbos.eu ):

• Kruinlaag (grote bomen, 8+ m) bijvoorbeeld Walnoot, Linde, Kers
• Tussenlaag (kleine bomen, grote heesters, 3 tot 8m) bijvoorbeeld Mispel, Hazelaar
• Struiklaag (kleine heesters , 1 tot 3m) bijvoorbeeld Gojibes, Aalbes, Appelbes, Wijnbes
• Kruidlaag (0,20 – 1m) bijvoorbeeld Smeerwortel, Brandnetel, Varens
• Bodembedekkers (0 tot 0,20m) bijvoorbeeld Aardbei, Postelein, Bosbes, Cranberry
• Klimplanten, bijvoorbeeld Kiwibes, Druiven
• Wortels en knollen,  bijvoorbeeld Aardpeer

Niet alle plantensoorten van een voedselbos hoeven eetbaar te zijn voor de mens. Ook soorten die bijvoorbeeld bestuivende insecten of plaag bestrijdende vogels aantrekken zijn nuttige toevoegingen aan het voedselbos. Dankzij de vele lagen kan uit een goed aangelegd voedselbos het hele jaar geoogst worden.

Voedsel, educatie en recreatie

Het voedselbos draagt bij aan de lokale biodiversiteit én biedt voedsel aan mens en dier. Die twee functies laten zich bovendien prima combineren met onder andere (natuur)educatie en recreatie in het groen. In de praktijk worden voedselbossen vaak voor een combinatie van deze functies gebruikt.

De praktijk

In het Gelderse Lichtenvoorde wordt de woonwijk ’t Flierbos aangelegd: een unieke, klimaatadaptieve wijk in een bosrijke omgeving. Natuurinclusief bouwen is hier het eerste uitgangspunt. Je vindt hier dan ook veel natuurinclusieve toepassingen terug, zoals groene daken en gevels, voedzame hagen als erfafscheiding, wadi’s met natuurlijke oevers etc. Het uitgangspunt van ’t Flierbos is verder dat al het openbare groen samen een voedselbos vormt, waar buurtbewoners samenkomen om te recreëren, het voedselbos te onderhouden én uit het bos te oogsten.

Goed voor mens én natuur

Een goed aangelegd voedselbos heeft veel voordelen voor de mens én de natuur. Door gebruik te maken van streekeigen soorten wordt de lokale biodiversiteit gestimuleerd, wat goed is voor plant en dier. De mens profiteert van het voedselbos doordat het niet alleen een heerlijke oogst te bieden heeft, maar ook veel mogelijkheden voor recreatie en educatie.