Maatschappelijk adaptief bouwen in de praktijk

Hoe Oosterhouters hun eigen, toekomstinclusieve dorpshart ontwikkelen

Een adaptief Nederland, dat is een land waarin we leefomgevingen ontwerpen die over 50 jaar nog steeds in gebruik zijn, omdat ze zichzelf kunnen aanpassen en flexibel zijn. Dat adaptieve vinden we terug in fysieke en technische ontwikkelingen op het gebied van klimaatadaptiviteit, duurzaamheid en biodiversiteit. Bij Buro Ontwerp en Omgeving investeren we ook in maatschappelijke adaptiviteit.

Maatschappelijk adaptief

Maatschappelijk adaptief bouwen betekent inclusief bouwen; voor de huidige én de toekomstige gebruikers van een plek. De leefomgeving zo inrichten dat iedere bewoner er volwaardig kan participeren. Adaptieve ontwerpen spelen in op de cultuur van de mensen die in het gebied wonen, werken of recreëren. Ze weten deze cultuur te vangen en zorgen ervoor dat mensen zichzelf in hun eigen leefomgeving kunnen vinden.

Succesverhaal: Hart van Oosterhout

Een mooi voorbeeld van een maatschappelijk adaptief ontwerpen is de ontwikkeling van het nieuwe “Hart van Oosterhout” in het Gelderse dorp Oosterhout. Met dit plan worden alle maatschappelijke functies die belangrijk zijn voor het huidige en toekomstige dorpsleven van de Oosterhouters bijeengebracht op één plek. Sport en spel, onderwijs, (ouderen)zorg, wonen, recreëren en ontmoeten; het kan straks allemaal in en rond de monumentale Leonarduskerk, die haar kerkelijke functie verloor en straks als dorpshuis het nieuwe hart van het dorp zal gaan vormen. De hele ontwikkeling heeft tot doel het dorpse karakter van Oosterhout te behouden en te versterken.

Eigen initiatief

Een sterke succesfactor voor maatschappelijk adaptief ontwikkelen is de betrokkenheid van de bewoners en gebruikers van de plek. In Oosterhout kwam het initiatief van de ontwikkeling van het nieuwe dorpshart van de eigen inwoners. Met de onafwendbare sluiting van de monumentale Leonarduskerk in het vooruitzicht leefden onder de Oosterhouters al enkele jaren plannen om de kerk als dorpshart te behouden. De dorpsvereniging en de gemeente schakelden samen adviesbureau Hylkema Erfgoed in, dat een plan opstelde voor de herbestemming van de kerk.

Gaandeweg raakten meer partijen bij het project betrokken, zoals de gemeente Overbetuwe, omwonenden, Oosterhoutse verenigingen en de eigenaren van de panden en gronden in het gebied. Er werd een ontwikkelkader opgesteld en op basis van een modellenstudie werden gesprekken met het dorp gevoerd. Zo kreeg iedereen de kans om mee te denken over de beste locatie voor de nieuwe school, het type woningen waaraan behoefte is, de eisen waaraan de nieuwe sportzaal moet voldoen, etc. De gesprekken -die vanwege de Covid-pandemie plaatsvonden tijdens online inloopsessies- leidden tot één voorkeursmodel voor de ontwikkeling, dat werd gezien als het meest passend en realistisch.

Buro ontwerp & omgeving ging vervolgens aan de slag met de verdere ruimtelijke uitwerking van de gebiedsontwikkeling, op basis van de uitvoerige cultuur-historische studie die landschapshistoricus Ferdinand van Hemmen heeft uitgevoerd. Zo wordt de ontwikkeling aangegrepen om de karakteristieken van het dijk- en tuinbouwdorp weer herkenbaar en beleefbaar te maken. De visie is vastgesteld door de gemeenteraad en vormt het toetsingskader voor het college bij het toetsen van de concrete bouwplannen die nu zullen volgen.

Het initiatief van onderaf en het uitgebreide proces om tot een goed toetsingskader voor de ontwikkeling te komen betekent dubbele winst voor het project: het draagvlak onder de betrokkenen is groot en het uiteindelijke plan is écht inclusief en maatschappelijk adaptief; het houdt rekening met alle huidige en toekomstige behoeftes die de Oosterhouters hebben voor hun eigen, nieuwe dorpshart.

Delen:
Artikel

Rockflow Wateraccu: wat is het?

De Rockflow wateraccu is een adaptieve, duurzame oplossing voor regenwaterbeheer in stedelijke gebieden. Het voorkomt overstromingen en ontlast rioleringen.

Artikel

Infiltratiekratten: een duurzame oplossing voor wateroverlast

Tackle wateroverlast met deze innovatieve, klimaatadaptieve oplossing. Efficiënte, waterdoorlatende boxen voor betere drainage en minder problemen bij hevige regenval.

Artikel

Natuurinclusief ontwerpen: biodiversiteit

Natuurinclusief ontwerpen bevordert biodiversiteit, creëert veerkrachtige en duurzame leefomgevingen. Zo draagt het bij aan een toekomstbestendige wereld.