dorp landschap 2000x1000

Nieuwe wijk op oude gronden

Duurzaam ontwerpen met de bodem als basis

Wie een nieuwe wijk mag ontwerpen en daarbij toekomstbestendig aan de slag wil gaan, neemt de bestaande ondergrond als basis voor het ontwerp. Gebiedskenmerken die met de tijd in de ruimte zijn gesleten, zoals hoogteligging, reliëf, watergangen, bossen en het klimaat van een plek, zijn tekenend voor een adaptieve ontwikkeling. Voor een nieuwe woonwijk in het Gelderse Nijkerkerveen zijn al deze gebiedskenmerken als uitgangspunt voor het ontwerp genomen.

 

De bodem van Nijkerkerveen

 

Een kleine dorpskern met een groot buitengebied, dat kenmerkt het dorp Nijkerkerveen. Het dorp, ook wel ’t Veen genoemd, wordt omringd door veengebieden, weilanden, groen en kleine waterplassen.

Ter plaatse van de nieuwe woonwijk wordt de ondergrond gevormd door dekzand, waarop vanaf het Neolithicum een veenpakket is gevormd. Vanaf 1132 is dit veengebied ontgonnen. De turf die uit het veen van Nijkerkerveen gestoken werd, voorzag het stadje Nijkerk lange tijd van brandstof. De nederzetting zelf was arm en groeide pas in de loop van de 20e eeuw uit tot een welvarende gemeenschap. Inmiddels zijn er van het veenpakket geen restanten meer aanwezig.

De watergang “de Laak” (direct ten zuiden van de nieuwe woonwijk) werd gegraven als grens tussen twee veengebieden en vormde de ontginningsbasis. De ontginningsrichting is ten noorden en zuiden van de Laak verschillend, maar aan beide zijden van de watergang is een kenmerkend slagenlandschap ontstaan door afgraving van veenpakketten. De lange, smalle stroken grond met variatie in openheid en boomsingels zijn nog steeds zichtbaar aanwezig.

De Nieuwe Kerkstraat, ten noorden van de nieuwe wijk, volgt de grillige vorm van de daar aanwezige hogere dekzandrug. Op deze van nature hogere, en dus drogere, plekken staat Nijkerkerveens oudste bebouwing. In de loop der tijd zijn enkele paden in het gebied doorgaande wegen geworden, zoals het Bakkerspaadje.

Bij het ontwikkelen van de nieuwe woonwijk zijn de grillige dekzandrug, het slagenlandschap met zijn lange, smalle stroken en de bestaande groenstructuren en paden de basis geweest voor de hoofdstructuur van de wijk. Het kenmerkende landschap zal daardoor herkenbaar aanwezig blijven in het nieuwe ontwerp.

 

turfrij 1200x800

Bodem als basis voor bebouwing

Het ontwerp sluit aan bij de ontstaansgeschiedenis en groei van Nijkerkerveen. De bodem is de basis: het samenspel van de slingerende dekzandrug (met daarop de Nieuwe Kerkstraat) en de aanliggende ontginningen met rechte lijnen vormt de basis voor het ruimtelijke concept voor de nieuwe woonwijk.

De kern Nijkerkerveen heeft ruim 4.000 inwoners. De nieuwe woonwijk, met circa 350 woningen, zal dus een flinke impact hebben op het inwonertal en de omvang van het dorp. Om de nieuwe woonwijk goed aan te laten sluiten bij het dorp en het omliggende buitengebied is de wijk verdeeld in 2 deelgebieden met ieder een eigen karakter; dorps en landelijk.

Het noordelijke deelgebied grenst direct aan het dorp en krijgt dus ook een dorps karakter, met woningen die qua sfeer, woningdichtheid en architectuur aansluiten bij de rest van Nijkerkerveen. Hier komen ook enkele appartementengebouwen en voorzieningen.

Het zuidelijke deelgebied, gelegen in het buitengebied van Nijkerkerveen, krijgt een landelijk karakter met een lagere woningdichtheid. In dit deelgebied wordt qua sfeer en omvang aangesloten bij de landelijke bebouwing die hier al aanwezig is, bijvoorbeeld door gebruik te maken van een lagere goothoogte.

De enige bestaande route die in één lange lijn van noord naar zuid door het gebied loopt is het Bakkerspaadje. Deze oude route blijft behouden en zal grotendeels voor voetgangers en fietsers bedoeld zijn.

zwarte els 1200x800
berkenrij 1200x800

Bodem als basis voor groen

Ook voor de aanleg van groen en groenstructuren vormt de bodem de basis. De lange lijnen die gevormd worden door de watergangen en greppels zullen in de nieuwe woonwijk deels worden voorzien van bomenrijen. Hiervoor kunnen het beste soorten worden toegepast die passend zijn in dit landschap, zoals gewone of zwarte els en gewone of ruwe berk.

Aan de lange lijnen worden ook houtrillen parallel aan de watergangen en wegen gemaakt, van snoeihout uit het gebied zelf. Deze houtrillen bieden ecologische waarden voor egels, insecten en zwammen, maar ook voor vele vogelsoorten (heggemus, roodborst, winterkoning, grasmus, braamsluiper en zwartkop).

Ook de wegen in het gebied vormen lange rijen, waarlangs bomenrijen zijn voorzien. De bermen van deze bomenrijen kunnen worden ingezaaid met bloemrijke mengsels, die parallel aan het water en de rietkraag elkaar versterken.

Door de bodem als basis te nemen voor het ontwerp, ontstaat bij Nijkerkerveen een adaptieve nieuwe woonwijk, die bijdraagt aan de identiteit van het dorp, uniek is en precies past op deze plek.

 

Delen:
Artikel
Horsterhoeve, Ermelo, Buro Ontwerp & Omgeving visualitatie

Klimaatadaptief? Landschap bepaalt!

Landschapsturend ontwerpen leidt tot klimaatadaptieve omgeving.

Artikel

Hoe bijenlint de bijenpopulatie redt

Het Bijenlint, een reeks bijvriendelijke projecten, helpt de bijenpopulatie te herstellen en bevordert de biodiversiteit in Nederland. Alle hulp telt!

Artikel

De invloed van een buitencoach

Ontdek de rol van een buitencoach bij het ontwerpen van adaptieve leefomgevingen, het stimuleren van buitenactiviteiten en het creëren van een gezonde, groene en sociale omgeving.