De provincie Overijssel heeft een bloeiende industriële periode gekend van met name de textielindustrie. Ook de metaal- en elektrotechnische industrie ontwikkelden zich. In Haaksbergen leidde de aanleg van de spoorlijn in 1890 (op initiatief van de textielfabrikanten en industriëlen in Twente en de Achterhoek) tot de ontwikkeling van een industriegebied aan de rand van de dorpskern. Ook de Twentsche Elektronische Industrie Odink en Koenderink, opgericht in 1920, vond hier een plek.

O&K, zoals het bedrijf nog steeds heet, maakte van oorsprong gietijzeren en later bakelieten schakelkasten. Het bedrijf floreerde en bood in haar hoogtijdagen werk aan zo’n 300 mensen. Begin 2023 verhuisde O&K naar een nieuwe locatie aan de noordrand van Haaksbergen. Daardoor is midden in Haaksbergen een omvangrijke, sfeervolle locatie ontstaan die kan worden ontwikkeld tot een stoere, klimaatadaptieve nieuwe woonwijk.

Behoud van erfgoed en identiteit

De bebouwing van O&K herinnert samen met de beeldbepalende graansilo van de Coöperatieve Landbouwvereeniging (CLV) en het aangrenzende spoorcomplex aan de belangrijke industriële periode van Haaksbergen. Het CLV-gebouw is opgeknapt en als kantoorpand in gebruik genomen. Vanaf het museum Buurtspoorweg, het vroegere Station Haaksbergen, kunnen ritten worden gemaakt met een stoomtrein.

Nu ook het O&K-terrein kan worden herontwikkeld, wordt uitdrukkelijk gezocht naar samenhang met de omgeving. Zo kan er een bijzonder ensemble ontstaan dat herinnert aan de industriële geschiedenis en identiteit van Haaksbergen. Te midden van de historische bebouwing ontstaat een centrale ontmoetingsplek waar de samenhang tussen de drie complexen kan worden beleefd.

Bebouwing

Het bestaande kantoorgebouw van O&K is, net als het DRU-complex in Ulft, ontworpen door het bekende architectenbureau Beltman uit Enschede. Het kantoorgebouw dateert uit 1948 en is een waardevol en beeldbepalend pand. Het kantoor blijft in zijn huidige vorm behouden. De doorlopende gevelwand van de fabriek blijft als structuur behouden, maar in nieuw gebouwde vorm. De horizontale geleding en de ritmiek van de raampartijen vormen daarbij het uitgangspunt. Het huidige samenspel tussen bebouwing met plat dak aan de zuidzijde (Parallelweg) en sheddaken aan de noordzijde is een inspiratie voor de nieuwbouw.

Cultuurhistorische elementen

Cultuurhistorische elementen zoals gevelstenen en -kunst en ook laaddeuren kunnen in de nieuwe gevelwand aan de Parallelweg opnieuw een plek vinden. Er wordt gezocht naar mooie manieren om de oude portiersloge, toegangsdeuren, lantaarnpalen, de ijzeren fietsstalling, de bakelietpers en een plaquette een nieuwe plek te geven in het plan.

Routes en structuren

Oude routes en structuren in het gebied vormen inspiratie voor het ontwerp van de nieuwe wijk. De grote maat en schaal én het orthogonale karakter van het bestaande complex komen in het nieuwe ontwerp terug in de bouwblokken die een belangrijk deel van het gebied beslaan. Het orthogonale stramien van de bouwblokken (haaks en parallel aan de spoorlijn) en de aangrenzende ruimten vormt een fraai contrast met de schuine lijnen die voortkomen uit de vroegere richting van de rangeersporen. Deze schuine lijnen zien we terug in het CLV gebouw en de aangrenzende buurt aan de Boerenbondstraat. De vorm van de pleinen en ruimten rond de bouwblokken wordt bepaald door deze (vanuit de historie voortkomende) richtingen.

Oog voor verleden én toekomst

Het herbestemmen en hergebruiken van industrieel erfgoed zorgt ervoor dat de iconische bebouwing en de identiteit van een plek behouden blijven. Met de herontwikkeling van het voormalige industriële terrein van Odink en Koenderink tot een klimaatadaptief woongebied is Haaksbergen een stoere en toekomstbestendige woonwijk rijker.