De opgaven voor de toekomst zijn uitdagend: we willen en moeten ontwerpen en bouwen voor het veranderende klimaat. We willen ons voorbereiden op en rekening houden met diverse scenario’s en omstandigheden zoals extreme neerslag, periodes van droogte, hittestress, bodemdaling, overstromingen en het verlies van biodiversiteit. Tegelijkertijd willen we mooie leefomgevingen creëren, waarin iedereen volwaardig kan participeren en waar de biodiversiteit een steuntje in de rug krijgt. Wanneer we al deze opgaven bij elkaar brengen en als basis gebruiken voor het ontwerp van een nieuwe leefomgeving ontstaan woonwijken van de toekomst, zoals Puurveen in Kootwijkerbroek, Flierbos in Lichtenvoorde én de woonwijk op het voormalige O&K-terrein in Haaksbergen. Hier maakt een voormalig industriegebied plaats voor een toekomstbestendige woonwijk met op en top aandacht voor klimaat, water, natuur en biodiversiteit.

Herontwikkeling industriegebied tot adaptieve woonwijk

Het terrein van elektrotechnisch bedrijf Odink en Koenderink aan het spoor in Haaksbergen is zo’n 100 jaar als fabrieksterrein in gebruik geweest. Nu de bedrijfsactiviteiten worden verplaatst, ontstaat midden in Haaksbergen een omvangrijke, sfeervolle locatie die kan worden ontwikkeld tot een stoere, klimaatadaptieve nieuwe woonwijk.

Nieuwe woonwijk

De nieuwe wijk die zal ontstaan op het voormalige industrieterrein krijgt deels een uitstraling die past bij de beeldbepalende fabriek die hier stond. Het waardevolle kantoorpand blijft behouden en cultuurhistorische elementen worden hergebruikt op het terrein. De woningen aan de Parallelweg zullen qua rooilijn, bouwhoogte en gevelbeeld herinneren aan de industriële bebouwing die hier stond. In het noordelijke deel van het gebied sluiten de woningen qua architectuur aan bij de landelijke setting van de omliggende bebouwing, met een losse en organische verkaveling.

Natuur en klimaat

De transformatie van het gebied biedt veel kansen op het gebied van klimaat, biodiversiteit en milieu. De bodem, die door het langdurige gebruik van het terrein als industrieterrein deels verontreinigd is, wordt gesaneerd. Dit betekent direct een substantiële milieuwinst.

Water

In de nieuwe woonwijk vormen groen en water een belangrijk onderdeel van de stedelijke ruimte. Op de pleinen worden grote stedelijke groenelementen ingericht met ruimte voor waterberging, spelen en verblijven. Om de wijk zo klimaatbestendig mogelijk te maken worden deze groenelementen verdiept aangelegd en ingericht als wadi waarin water kan worden opgevangen en geïnfiltreerd. Zo’n wadi heeft een functie tegen wateroverlast én tegen droogte: bij hevige buien wordt water opgevangen en door water vast te houden wordt droogte bestreden.

Groen en biodiversiteit

De genoemde wadi’s spelen ook een rol op het gebied van biodiversiteit. Ze krijgen verharde randen waar dat nodig is, bijvoorbeeld vanwege verkeersveiligheid, maar zullen vooral worden voorzien van ruig beplantte taluds met een flauwe helling. De ontwikkeling van ruigte draagt bij aan de biodiversiteit, zeker wanneer er gebruik wordt gemaakt van plantensoorten die passen bij het vochtige milieu van de wadi, zoals kamille, het grasklokje, grote kattenstaart (een waardplant voor het boomblauwtje), klaproos, gewone margriet en hemelsleutel. Door de juiste keuze van beplanting worden de wadi’s interessant voor insecten als bijen, hommels en vlinders en daardoor ook voor vogels.

In en om de wadi’s en op open plekken in het plangebied worden bomen aangeplant in een mix van soorten. Soorten die hier goed zouden passen zijn bijvoorbeeld de gele zeepboom, moeraseik, zachte es, wilgeik, valse Christusdoorn, zwarte berk, esdoorn of linde. Variatie in het bomenbestand draagt bij aan de biodiversiteit. Bomen brengen bovendien schaduw op warme dagen en zijn daarmee een belangrijke factor tegen hittestress.

Voorkomen van verharding

Bij de aanleg van een woonwijk is verharding onvermijdelijk, maar er kan natuurlijk wel worden gekozen voor de meest positieve uitvoering ervan. Parkeerplaatsen worden bijvoorbeeld aangelegd met halfverharding. Erfafscheidingen hoeven niet van hout of steen te zijn, maar worden uitgevoerd in de vorm van hagen, in een mix van inheemse soorten. Door te kiezen voor vroegbloeiende hagen kunnen hommels en vlinders al vroeg in de lente nectar vinden. Hagen zijn bovendien geschikt als broedlocatie en vindplaats van voedsel voor verschillende algemene vogelsoorten.

Ook gevelgroen en klimplanten kunnen een rol spelen in het vergroten van de biodiversiteit. Bijkomend voordeel van groen op de gevels is de verkoelende werking in de strijd tegen hittestress. In de nieuwe wijk worden tussen de rijbanen en de bebouwing watervertragende groenstroken aangelegd. Zulke stroken hebben een verhoogde band rondom en een inlaat voor regenwater. In de strook wordt waterminnende beplanting aangeplant.

Natuurinclusief

Op basis van ecologisch onderzoek worden in de nieuwe woonwijk specifieke voorzieningen getroffen om de omstandigheden voor flora en fauna te optimaliseren. Denk bijvoorbeeld aan het maken van doorgaande groenstructuren, het planten van de juiste bomen- en plantenmix, het aanleggen van natuurlijke wadi’s, het plaatsen van nestvoorzieningen en groene erfafscheidingen.

Het wonen van de toekomst

Op het voormalige O&K-terrein in Haaksbergen ontstaat een woonwijk van de toekomst. Door de uitdagingen op het gebied van klimaat en biodiversiteit bij elkaar te brengen en mede bepalend te laten zijn voor het ontwerp is de toekomstbestendigheid van de woonwijk op het gebied van groen, water en klimaat gegarandeerd.