Een adaptief Nederland; toekomstbestendig en voorbereid op veranderingen. Dat klinkt mooi in theorie, maar hoe behalen we dat toekomstbeeld in de praktijk? Hoe combineren we adaptieve idealen met de grote woningbehoefte? Een mooi voorbeeld van een nieuwe, adaptieve woonwijk vinden we in het Gelderse Nijkerkerveen.

Nijkerkerveen

Een kleine dorpskern met een groot buitengebied, dat kenmerkt het dorp Nijkerkerveen. Het dorp, ook wel ’t Veen genoemd, wordt omringd door veengebieden, weilanden, groen en kleine waterplassen. De gemeente Nijkerk, een groeigemeente, heeft de ambitie om voor 2030 ruim 3.500 woningen te realiseren. Voor Nijkerkerveen is besloten de kern in fases uit te breiden. Deelplan 1 en 2 zijn al uitgevoerd. Deelplan 3, gelegen ten zuidwesten van de kern Nijkerkerveen, betreft een duurzame, nieuwe woonwijk met maximaal 350 woningen.

Deelplan 3

De nieuwe woonwijk zal bestaan uit twee deelgebieden, gescheiden door een waterpartij. Het deelgebied direct aansluitend aan de kern krijgt een dorps karakter, terwijl het andere deelgebied een meer landelijk karakter heeft. In dit deelgebied worden ook enkele bestaande erven op een zorgvuldige manier ingepast.

Bodem als basis

Wie goed naar historische kaarten van het gebied kijkt, herkent de dominante invloed van de ondergrond. De grillige vorm van een hoger gelegen dekzandrug vormt de centrale Nieuwe Kerkstraat. Op deze van nature hogere en dus drogere plekken staat Nijkerkerveens oudste bebouwing. De jonge veenontginningen hebben geleid tot een rationele verkaveling: met rechte lijnen en smalle percelen. Het landschap oogt kleinschalig door de beplanting op de grenzen van de smalle percelen. In de loop der tijd zijn enkele paden in het gebied doorgaande wegen geworden, zoals het Bakkerspaadje. Al deze gebiedskenmerken vormen de basis voor het ontwerp van de nieuwe wijk.

Toekomstbestendig

Bij de ontwikkeling van  de nieuwe woonwijk van Nijkerkerveen is het omgaan met klimaatverandering een belangrijk aandachtspunt. Voor de wijk is een duurzaamheidsvisie opgesteld, om er zeker van te zijn dat de ontwikkeling bijdraagt aan de duurzaamheidsambitie van de gemeente Nijkerk. Belangrijke aspecten die op deze plek spelen zijn waterberging, groen en natuurinclusiviteit.

Om wateroverlast nu en in de toekomst te voorkomen, zal hemelwater binnen het gebied worden geborgen, geïnfiltreerd en vertraagd worden afgevoerd. Hiervoor worden diverse bergingsvoorzieningen aangelegd, zoals een centraal gelegen waterpartij, enkele watergangen, greppels, wadi’s en parkeerplaatsen met een waterpasserende verharding en waterbergende cunetten*.

Een deel van het hemelwater zal vanuit de bergingsvoorzieningen infiltreren in de bodem, terwijl overtollig hemelwater via het oppervlaktewater in zuidelijke richting vertraagd zal worden afgevoerd naar de watergang De Laak. Door al deze maatregelen ontstaat een robuust watersysteem, dat klaar is voor de toekomst.

Er zal veel geïnvesteerd worden in groenvoorzieningen en natuurinclusiviteit. Bomenrijen, groepjes bomen, oeverbeplanting en kruidenvegetatie zorgen voor verkoeling, biodiversiteit en woongenot. Daarnaast voorziet het plan in energieneutrale woningen, het lokaal opwekken van duurzame energie, de toepassing van materialen met een lage milieudruk; circulair ontwerpen en het minimaliseren van grondstoffen- en materiaalgebruik. Tot slot is de inrichting van de wijk erop gericht om actieve mobiliteit te bevorderen. Fietsen en lopen zorgen voor minder emissie én voor een betere gezondheid.

Met de ontwikkeling van de nieuwe woonwijk in Nijkerkerveen combineert de gemeente Nijkerk het oplossen van de woningbehoefte met haar duurzaamheidsidealen. Een geweldig voorbeeld van een adaptieve ontwikkeling!

* Een cunet is een uitgegraven gedeelte waarin (meestal) zand wordt aangebracht ten behoeve van de draagkracht van een fundering. De vulling van een waterbergend cunet (bijvoorbeeld puin) is deels hol, waardoor het tijdelijk water kan bergen. Het bergende cunet loopt gedoseerd leeg, bijvoorbeeld naar oppervlaktewater.