De Gelderse gemeente Oude IJsselstreek heeft een gevarieerd en uitgestrekt buitengebied, met rivierengebied, zandgebied en veenontginningen. Elk landschap heeft zijn eigen ontstaansgeschiedenis, zijn eigen unieke patroon, karakter en structuur. Elk landschap heeft ook zijn eigen uitdagingen en kansen voor de toekomst. Met de groenstructuurvisie “Visie op Landschap, Natuur en Groene Kernen” heeft de gemeente Oude IJsselstreek een samenhangend toekomstbeeld geschetst voor haar landschappen en groene kernen. Leefbaarheid, de landelijke identiteit en klimaatadaptatie staan in deze visie centraal. Aan de visie is een concreet uitvoeringsplan gekoppeld.

Visie: wat is er nu?

Het landschap van de Oude IJsselstreek

Weilanden, akkers, bossen, rivieren en beken, rivierduinen, steilranden, eskopjes en zelfs heide. De gemeente Oude IJsselstreek heeft een divers en groen karakter. Voor de inwoners van de gemeente vormen al deze elementen samen de groene leefomgeving, met herkenbare patronen en structuren. En niet alleen het groene buitengebied wordt door inwoners en toeristen gewaardeerd; ook het groen in de dorpen draagt sterk bij aan de kwaliteit van de omgeving.

Kwaliteiten, knelpunten en kansen

De groenstructuurvisie benoemt de kwaliteiten, knelpunten en kansen per landschapstype. Zo is het kampenlandschap waardevol vanwege zijn kleinschaligheid, maar staat die kleinschaligheid onder druk vanwege schaalvergroting in de landbouw. Het heide- en broekontginningslandschap kenmerkt zich door vennebulten, elzensingels en bomenrijen. Dit landschapstype staat onder druk door onder meer verdroging en de recreatieve druk op de natuur. Het veenontginningslandschap, met zijn open graslanden en rechte lijnen, is een uniek landschap binnen de gemeente met bijzondere natuurwaarden. Knelpunt is de monocultuur in het huidige agrarische gebruik als grasland. Het rivierenlandschap ten slotte heeft veel landschappelijke kwaliteiten, zoals de herkenbare rivierduinen en de openheid. De zichtbaarheid van de hoogteverschillen in het landschap met kernen en omliggende lagere delen neemt echter nog steeds af.

Visie: wat gaat er gebeuren?

Het buitengebied verandert

In de komende decennia zal het buitengebied flink veranderen. Ook het buitengebied van Oude IJsselstreek krijgt te maken met veranderingen in de landbouwsector, de energietransitie, klimaatadaptatie, verstedelijking én meer ruimte voor natuur. De landbouw is een van de belangrijkste gebruikers van het buitengebied. De verwachting is dat het aantal actieve agrariërs in de gemeente tussen nu en 2030 daalt van circa 300 naar circa 200. De stoppende agrariërs bieden ruimte voor de blijvers om invulling te geven aan de verduurzamingsopgave waar de landbouw voor staat. Wat betreft de energietransitie heeft Oude IJsselstreek de ambitie om in 2030 energieneutraal te zijn. Voor het opwekken van lokale, duurzame energie is ruimte nodig. Dat geldt ook voor maatregelen op het gebied van klimaatadaptatie, het aanpakken van het woningtekort, en het bieden van meer ruimte aan de natuur. Door al deze ontwikkelingen ontstaat een grote druk op de beschikbare ruimte in het buitengebied.

Overkoepelende visie

Op basis van de kwaliteiten, knelpunten en kansen per landschapstype én de ontwikkelingen die de gemeente Oude IJsselstreek voorziet voor de komende decennia, heeft de gemeente een overkoepelende visie opgesteld. Ten eerste wil de gemeente de basiskwaliteit van het landschap behouden. Die kwaliteit wordt in de structuurvisie beschreven en zal worden vastgelegd in het Omgevingsplan door middel van bestemmingen, dubbelbestemmingen en aanduidingen waaraan een vergunningplicht wordt gekoppeld. Naast het behouden van de bestaande kwaliteiten wil de gemeente met de groenstructuurvisie het groen, het landschap en de biodiversiteit ook een extra stimulans geven.

Uitvoering

In het uitvoeringsdeel van de visie geeft de gemeente concrete maatregelen weer die nodig zijn om de doelen van de groenstructuurvisie te realiseren De verdeling in “behouden”, “stimuleren” en “zelf doen” maakt duidelijk of het gaat om bestaande kwaliteiten die beschermd moeten worden, of om nieuwe initiatieven die de gemeente wil stimuleren of zelf wil uitvoeren. Per maatregel geeft de gemeente aan welke partners ze nodig heeft, welk budget eraan gekoppeld is en hoe de planning er uitziet.

De groenstructuurvisie moet mensen, verenigingen en bedrijven stimuleren om mee te werken aan een groene en gezonde leefomgeving. Aan de hand van een interactieve landschapskaart (app) gaat de gemeente inwoners actief informeren over en betrekken bij het onderhouden en versterken van het landschap en de biodiversiteit. Woningbouwverenigingen, schoolbesturen, ondernemersverenigingen en verenigingen van eigenaren worden bijvoorbeeld gestimuleerd om bomen aan te planten, tuinen te verduurzamen, verhard oppervlak te verminderen, groene daken toe te passen en -bij nieuwe initiatieven- natuurinclusief te bouwen.

Zo realiseert de gemeente de visie niet alléén, maar werkt ze samen met vele andere betrokkenen aan het stimuleren van een groene en gezonde leefomgeving voor nu en voor de toekomst.